-
Το τελευταίο διάστημα ανατριχιαστικοί κλόουν διαπράτουν εγκλήματα στην Αμερική σε τουλάχιστον 10 Πολιτείες των ΗΠΑ.
Προσπαθούν να παρασύρουν ανθρώπους στα δάση και τους κυνηγούν με μαχαίρια.
Τι είναι αυτό που έχει καθιερώσει τους κλόουν ως κάτι τρομακτικό και απειλητικό στο μυαλό πολλών;
Μια ματιά στην Ιστορία και τι λέει η Ψυχολογία:
Δεν είναι η πρώτη φορά που καταγράφονται τέτοια περιστατικά.
Το 1980 στη Βοστόνη ο Loren Coleman, ένας κρυπτοζωολόγος που μελετά ιστορίες όπως το “Τέρας του Loch Ness” και τον ” Bigfoot” ήρθε αντιμέτωπος με το φαινόμενο ” The Phantom Clown Theory” , όπου η εμφάνιση των κλόουν προκαλούσε μαζική υστερία και μάλιστα με περιστατικά στα οποία ήταν μάρτυρες σχεδόν αποκλειστικά, νεαρά παιδιά.
Είναι δύσκολο να ξεχωρίσουμε τα πραγματικά περιστατικά από τις ιστορίες που δημιουρήθηκαν για εντυπωσιασμό.
Από ότι φαίνεται, αυτή η σχέση Αγάπης-Μίσους πηγαίνει πολλά χρόνια πίσω. Το 2008 μια έρευνα στην Αγγλία, έδειξε οτι στην πραγματικότητα ελάχιστα παιδιά συμπαθούν τους κλόουν και οτι η συνήθεια των νοσοκομείων Παίδων να διακοσμούν τα δωμάτια με ζωγραφιές κλόουν, καθόλου δεν διασκέδαζε τους μικρούς ασθενείς.
Στην Αμερική πολλά παιδιά απεχθάνονται τον Ronald McDonald , μασκότ τον McDonald’s .
Ο Frank T. McAndrew δημοσίευσε την έρευνα του με τίτλο “On the Nature of Creepiness” σε συνεργασία με την μαθήτρια του Sara Koehnke, στην εφημερίδα New Ideas in Psychology. Παρόλο που αντικείμενο της έρευνας ΔΕΝ ήταν οι κλόουν, τα αποτελέσματα οδήγησαν προς τα εκεί από μόνα τους.
Ιστορία:
Χαρακτήρες παρόμοιοι με τους κλόουν υπάρχουν εδώ και χιλιάδες χρόνια. Ιστορικά, γελωτοποιοί και κλόουν εμφανίζονται ως ένα μέσο έκφρασης της σάτυρας και διασκέδασης των κοινωνικά ισχυρών και προνομιούχων. Λειτουργούσαν ως μια βαλβίδα αποσυμπίεσης των κοινωνικών κανόνων και τους χορηγήθηκε μια μοναδική ελευθερία έκφρασης – εφ‘ όσον η αξία τους ως διασκεδαστές ξεπερνούσε τις προσβολές εις βάρος των υψηλά ιστάμενων.
Οι γελωτοποιοί (Jesters) και άλλα “πρόσωπα εμπαιγμού” χρονολογούνται από την αρχαία Αίγυπτο και η αγγλική λέξη «κλόουν» πρωτοεμφανίστηκε γύρω στο 1500, όταν τη χρησιμοποίησε ο Shakespeare για να περιγράψει τους ανόητους χαρακτήρες σε αρκετά από τα έργα του.
Η γνωστή σε εμάς φιγούρα του κλόουν των τσίρκων – με το χρωματισμένο πρόσωπο, την περούκα, και τα μεγάλου μεγέθους παπούτσια του – προέκυψε τον 19ο αιώνα και έχει αλλάξει μόνο ελαφρώς κατά τη διάρκεια των προηγούμενων 150 ετών.
Αλλά και η εικόνα του κακού κλόουν δεν είναι τίποτα καινούργιο. Φέτος, ο συγγραφέας Benjamin Radford δημόσιευσε το “Bad Clowns” στο οποίο επισημαίνει την ιστορική εξέλιξη των κλόουν σε απρόβλεπτα, απειλητικά πλάσματα.
Λεπτομέρεια από έναν πίνακα του serial killer John Wayne Gacy
Η persona του τρομακτικού, φρικιαστικού κλόουν πήρε δική της υπόσταση μετά την σύλληψη του serial killer John Wayne Gacy . Το 1970 o Gacy εμφανίζονταν σε παιδικά πάρτυ ως ‘Pogo the Clown’ και συχνά έφτιαχνε πίνακες με θέμα τους κλόουν.
Όταν οι αρχές ανακάλυψαν οτι είχε δολοφονήσει περισσότερους από 33 ανθρώπους, θάβοντας τους περισσότερους εξ αυτών σε ένα κενό χώρο στο σπίτι του στα προάστια του Σικάγο, η σύνδεση μεταξύ των κλόουν και της επικίνδυνης ψυχοπαθητικής συμπεριφοράς πέρασε για πάντα στο συλλογική συνείδηση των Αμερικανών.
Απο εκεί και μετά, ανέλαβε το Hollywood και συνεχίζει μέχρι σήμερα.
Ο Pennywise, ο clown του Stephen King από την ταινία It του 1990, είναι μάλλον ο πιο τρομακτικός κλόουν. Άλλη ταινία είναι το Killer Klowns from Outer Space (1988), και η τρομακτική κούκλα-κλόουν κάτω από το κρεβάτι στην ταινία Poltergeist (1982). Επίσης ο κλόουν-zombie στο Zombieland (2009), και προφάτως ο κλόουν-δολοφόνος στο All Hallow’s Eve (2013).
Γιατί είναι τρομακτικοί;
Η ψυχολογία, εντούτοις, μπορεί να βοηθήσει και να εξηγήσει γιατί οι κλόουν – οι υποτιθέμενοι εκπρόσωποι των αστείων και των φαρσών – συχνά καταλήγουν να μας ανατριχιάζουν και μόνο με την εμφάνιση τους.
Διεξήχθη λοιπόν μια έρευνα από τον Frank T. McAndrew, Cornelia H. Dudley Professor of Psychology, του Knox College για το αντικείμενο αυτό.
Ήταν η πρώτη του εμπειρική μελέτη και συμμετείχαν 1.341 εθελοντές που κυμαίνονταν σε ηλικίες από 18 έως 77. Στο πρώτο τμήμα της έρευνας, οι συμμετέχοντές εκτίμησαν την πιθανότητα ότι ένα υποθετικό «ανατριχιαστικό πρόσωπο» θα παρουσίαζε 44 διαφορετικές συμπεριφορές, όπως τα ασυνήθιστα “στύλ” οπτικής επαφής ή των φυσικών χαρακτηριστικών όπως τα ορατά tattoos.
Στο δεύτερο τμήμα της έρευνας, οι συμμετέχοντες εκτίμησαν το “πόσο τους ανατρίχιαζαν” 21 διαφορετικά επαγγέλματα και στο τρίτο τμήμα απαρίθμησαν απλά δύο χόμπι που σκέφτηκαν οτι ήταν ανατριχιαστικά.
Στο τελικό τμήμα, οι συμμετέχοντες σημείωσαν πόσο συμφώνησαν με 15 δηλώσεις για τη φύση των ανατριχιαστικών ανθρώπων.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι άνθρωποι που αντιλαμβανόμαστε ως ανατριχιαστικούς είναι πιθανότερο να είναι άντρες (όπως είναι οι περισσότεροι κλόουν),τα ασυνήθιστα ή παράξενα φυσικά χαρακτηριστικά όπως τα διογκωμένα μάτια, ένα ιδιαίτερο χαμόγελο, ή τα πολύ μακριά δάχτυλα.
Αλλά η παρουσία παράξενων φυσικών γνωρισμάτων μπορεί να ενισχύσει οποιεσδήποτε άλλες ανατριχιαστικές λεπτομέρειες του προσώπου, όπως το να οδηγεί κανείς διαρκώς τη συζήτηση σε “ιδιαίτερα σεξουαλικά θέματα”, ή το να μην καταλαβαίνει πότε μια συμπεριφορά του “σοκάρει” το κοινωνικό σύνολο.
Όταν ζητήθηκε από τους ανθρώπους να εκτιμήσουν διάφορα επαγγέλματα, αυτό που αναδείχθηκε ως το πιο ανατριχιαστικό, ήταν οι κλόουν.
Τι είναι λοιπόν αυτό που μας βάζει σε επιφυλακή;
Ο Rami Nader είναι ένα Καναδός ψυχολόγος που ερευνά την φοβία για τους κλόουν. Ο Nader θεωρεί οτι ο φόβος οφείλεται στο οτι οι κλόουν κρύβουν και παραμορφώνουν τα χαρακτηριστικά τους, με αποτέλεσμα να μην βλέπουμε με ποιόν έχουμε να κάνουμε (για αρχή).
Ο δεύτερος λόγος είναι οτι φαίνονται να χαμογελούν, αλλά κάτω από όλη αυτή την μεταμφίεση, κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος.
Ο τρίτος είναι τα ακραία χαρακτηριστικά (μύτη, περούκα, ρούχα, παπούτσια) τα οποία δεν “διαβάζονται” ως αρμονικά από το μάτι μας και μας βάζουν σε κατάσταση επιφυλακής.
Σαν “κερασάκι στην τούρτα” έρχεται η περσόνα του “κλόουν-φρικιό” που περιγράψαμε παραπάνω και το γεγονός οτι η περσόνα αυτή εμφανίζεται ακόμα σε σύγχρονα και πρόσφατα εγκλήματα.
Φαίνεται λοιπόν πως ο φόβος πολλών δεν είναι αδικαιολόγητος…