-
Βράδυ. Στους στολισμένους δρόμους του κέντρου η Βίνα περπατά με το κεφάλι σκυμμένο. Τις φωτεινές βιτρίνες αποφεύγει να τις κοιτάξει, όπως και τα ζευγαράκια που τρέχουν πιασμένα χέρι χέρι να προλάβουν βραδιές με φίλους και συγγενείς.
Το τελευταίο πράγμα που θέλει είναι να δει χαρούμενα πρόσωπα και ερωτευμένους να ψιθυρίζουν ο ένας στο αφτί του άλλου. Όλα μοιάζουν τόσο προσποιητά… Το τηλέφωνό της το έχει σβήσει για να αποφύγει προσκλήσεις και ατάκες τύπου «έλα, μη μένεις μόνη σου τέτοιες μέρες». Περιμένει μόνο να περάσουν οι γιορτές. Γιατί για την Βίνα η φράση «τα Χριστούγεννα είναι χαρά» δεν είναι παρά ένα κλισέ, πιο ψεύτικο και από τον ίδιο τον Άγιο Βασίλη. Η μελαγχολία που την πιάνει κάθε χρόνο αυτές τις μέρες δεν την ξέχασε ούτε φέτος. Μπορεί για τον περισσότερο κόσμο οι γιορτές πράγματι να είναι χαρά, αλλά ψυχίατροι, ψυχολόγοι και σύμβουλοι ψυχικής υγείας, όλοι συμφωνούν πως αυτή η εποχή τείνει να προκαλεί μελαγχολία ή θλίψη σε όσους είναι συναισθηματικά ευάλωτοι.
Η κλινική ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια δρ Μυρσίνη Κωστοπούλου , εξηγεί πως η μελαγχολία των Χριστουγέννων «περιγράφει μια κατάσταση περιστασιακής θλίψης που βιώνει ένα άτομο πριν, κατά τη διάρκεια ή/και μετά τις γιορτινές ημέρες. Είναι μια συναισθηματική κατάσταση που θυμίζει την κατάθλιψη δίχως όμως να αποτελεί μια συναισθηματική διαταραχή που χρήζει θεραπείας εφόσον και αν τα συμπτώματα περάσουν με τη λήξη των γιορτών.
Οι χριστουγεννιάτικες γιορτές λειτουργούν ως ένα ιδιαίτερα φορτισμένο στρεσογόνο γεγονός στο ευάλωτο άτομο, το οποίο εκλύει μια σειρά νοητικών, συναισθηματικών, σωματικών και βουλητικών συμπτωμάτων, όπως:
Αυτό μπορεί να συμβεί γιατί, όπως εξηγεί η δρ Κωστοπούλου, έχουμε εξιδανικεύσει στο μυαλό μας τις γιορτές, το πώς πρέπει να περνάμε και να νιώθουμε και όλο αυτό το «πρέπει» τελικά μας πιέζει αφόρητα.
Πρέπει να είμαστε χαρούμενες και ευτυχισμένες (τώρα περισσότερο από ποτέ), πρέπει να έχουμε τέλειες σχέσεις με τους δικούς μας, πρέπει τις μέρες αυτές να τις περάσουμε μαζί τους (και να τις περάσουμε καταπληκτικά)…
Όμως όταν οι συνθήκες στην πραγματική μας ζωή απέχουν πολύ από αυτό το ιδανικό που έχουμε φτιάξει στο μυαλό μας, το αποτέλεσμα είναι ένα: πόνος.
«Η πίεση του να ανταποκριθείς σε ένα ρόλο, εκείνον του ‘‘απλά ευτυχισμένου’’, μπορεί να σε κάνει να πέσεις στα πλοκάμια της θλίψης», τονίζει η δρ Κωστοπούλου.
Αν μάλιστα αυτή την εποχή τυχαίνει πρόσφατα να έχουμε χωρίσει ή να έχουμε χάσει τη δουλειά μας, τότε είναι πιο πιθανό να μελαγχολήσουμε.
Η ψυχολόγος προσθέτει πως «επιπλέον παράγοντες, ανάμεσα σε άλλους, που ευνοούν τη χριστουγεννιάτικη μελαγχολία είναι:
…και το μόνο που χρειάζεται είναι μικρά, αλλά ουσιαστικά βήματα.
Η δρ Κωστοπούλου λέει:
«Τα Χριστούγεννα δεν παύουν να αποτελούν τη συνέχεια μιας καθημερινής πραγματικότητας η οποία δεν είναι πάντα τέλεια. Για εκείνους που νιώθουν ευάλωτοι, οι υψηλές προσδοκίες αναπόφευκτα θα μεταμορφωθούν σε απογοήτευση, τινάζοντας έτσι τα πάντα στον αέρα. Χρειάζονται ρεαλιστικές προσδοκίες λοιπόν και ταυτόχρονα μια από πλευράς μας προσπάθεια απομυθοποίησης της σημασίας των γιορτών και της επιβαλλόμενης πίεσης να νιώθουμε και να περνάμε τέλεια.»
Σε κάθε περίπτωση πάντως όταν τα συμπτώματα συνεχίζονται μέσα στο χρόνο, είναι καλό να αναζητάται βοήθεια από ψυχολόγο, ο οποίος θα μπορέσει να βοηθήσει το άτομο να υπερβεί τα συμπτώματά του και να προσαρμοστεί στη ζωή του ξανά.»
Σημείωση: «Ένα διάστημα ενός μηνός είναι το ελάχιστο για να περιμένει κανείς να του περάσουν τα συμπτώματα, ιδιαίτερα εάν υπάρχει προηγούμενο ιστορικό κατάθλιψης.
Η αξιολόγηση της κλινικής κατάστασης του ατόμου θα σχηματίσει και το κατάλληλο θεραπευτικό σχήμα», συμπληρώνει η ειδικός.
Αποφεύγουμε το αλκοόλ.
Το αλκοόλ όχι μόνο δεν βοηθάει στην αντιμετώπιση της μελαγχολίας, αλλά εντείνει τα συναισθήματα που νιώθουμε. Αν πιστεύεις ότι δεν μπορείς να μείνεις στο ένα ποτήρι κρασί, καλύτερα να το αποφύγεις τελείως. Σύμφωνα με την δρ Κωστοπούλου, το αλκοόλ είναι συνήθης διέξοδος από ψυχικές πιέσεις, όμως η οργανική και η ψυχολογική εξάρτηση που αναπόφευκτα δημιουργεί είναι ο πρόδρομος για επιδείνωση της ψυχικής κατάστασης του ατόμου».
Κοιμόμαστε καλά.
Μπορεί το πρόγραμμά μας να είναι φορτωμένο αυτές τις μέρες, αλλά διάφορες έρευνες συνδέουν τη μείωση ωρών ύπνου με την κατάθλιψη. Αν χρειάζεται να κόψεις χρόνο από κάπου για να προλάβεις όλα όσα πρέπει να γίνουν, καλό θα ήταν να μην περιορίσεις τις ώρες που κοιμάσαι. Η δρ Κωστοπούλου τονίζει ότι η καλή ποιότητα ύπνου είναι σημάδι ψυχικής υγείας, ενώ η αϋπνία αποτελεί ένα κυρίαρχο σύμπτωμα στις αγχώδεις και τις συναισθηματικές διαταραχές, το οποίο υποχωρεί μόλις αντιμετωπιστεί το μείζον συναισθηματικό ζήτημα.
Συνεχίζουμε τη γυμναστική.
Με τόσα πράγματα που πρέπει να γίνουν τις μέρες των γιορτών, το γυμναστήριο είναι από τα πρώτα που αφήνουμε στην άκρη. Κι όμως, η γυμναστική βελτιώνει τη διάθεση, καίει θερμίδες και μπορεί να μας βγάλει έξω από το σπίτι ακόμα και τις μέρες που θέλουμε να μείνουμε κουκουλωμένες με το πάπλωμα. Η ψυχολόγος μάς επισημαίνει ότι όταν κάνουμε γυμναστική, ο οργανισμός εκκρίνει ενδορφίνες οι οποίες λειτουργούν σαν ασπίδα ενάντια στην κατάθλιψη, καθότι λειτουργούν σαν ένα «φυσικό» αντικαταθλιπτικό.