Το μυστήριο του Αυτισμού: Ενδείξεις, αποδείξεις και μύθοι!
Το Μυστήριο του Αυτισμού
Ένα από τα μεγάλα και μακροχρόνια μυστήρια του αυτισμού είναι το αίτιο που προκαλεί αυτήν την τόσο διαφορετική ανάπτυξη του εγκεφάλου στο παιδί.
Οι διαφορές στη συμπεριφορά των ατόμων με αυτισμό είναι τόσο προφανείς που θα πίστευε κανείς ότι και τα αίτια θα ήταν εξίσου προφανή.
Η έρευνα των τελευταίων 70 ετών, ωστόσο μας καθοδηγεί προς την αντίθετη κατεύθυνση σκέψης.
Σημείωση του συγγραφέα: Διαβάστε ΕΔΩ το κείμενο
Θεωρίες και Μύθοι
Χρησιμοποιώντας το περιθώριο που επιτρέπει αυτό το κενό γνώσης, έχουν αναπτυχθεί όλων των ειδών οι παράξενες και εκκεντρικές ιδέες σχετικά με τα αίτια του αυτισμού:
Από την τηλεόραση και τα καλώδια του ηλεκτρισμού μέχρι τα εμβόλια και τη στάση του ζευγαριού κατά τη διάρκεια της σύλληψης, κανένα από αυτά δεν έχει αξιοπιστία, ωστόσο, τροφοδότησαν έντονα το μυστήριο γύρω από το τι μπορεί να προκαλέσει αυτισμό.
Η “Μητέρα-Ψυγείο”
Κατά τις δεκαετίες του 1950 και του 1960, υπήρχε μια ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση ότι ο αυτισμός οφείλεται στη γονική ψυχρότητα προς το παιδί. Ο όρος “μητέρα ψυγείο” χρησιμοποιούνταν συχνά προς τις μητέρες των παιδιών αυτών.
Ο Leo Kanner, ο άνθρωπος που περιέγραψε για πρώτη φορά τις συμπεριφορές που χαρακτηρίζουν τον αυτισμό, διερεύνησε την “έλλειψη μητρικής ζεστασιάς” ως μια πιθανή εξήγηση για τον αυτισμό. Η ανακριβής αυτή πεποίθηση άφησε ως κληρονομιά ένα αίσθημα ντροπής και ενοχής στα μέλη της κοινότητας που σχετίζεται με τον αυτισμό για τουλάχιστον τις επόμενες δύο δεκαετίες.
Αρκετοί επιφανείς επιστήμονες απέρριψαν τελικά το μύθο. Δύο από αυτούς, μάλιστα, ήταν γονείς παιδιών με αυτισμό.
Οι επιστήμονες τόνισαν ένα σημαντικό ελάττωμα που έβρισκαν στη θεωρία: οι γονείς που είχαν τοποθετηθεί στην κατηγορία του “ψυγείου” είχαν επίσης και παιδιά που δεν είχαν αυτισμό.
Λόγω του κενού γνώσεων, παράξενες και εκκεντρικές ιδέες σχετικά με τα αίτια του αυτισμού αναπτύχθηκαν. Χωρίς καμία απόδειξη να τα στηρίζει, τροφοδότησαν έντονα το μυστήριο γύρω από τα αίτια του αυτισμού.
Σύγχρονη έρευνα
Η έρευνα πλέον έχει επικεντρωθεί στους βιολογικούς παράγοντες που μπορούν να οδηγήσουν σε αυτιστικές συμπεριφορές. Αν και δεν έχει γίνει ακόμα ταυτοποίηση του αιτίου, έχουν αναπτυχθεί πολλά υποσχόμενες θεωρίες προς απόδειξη.
Γενετικά Αίτια
Για να εξετάσουν τις επιρροές της φύσης (γενετική) και της ανατροφής (περιβάλλον) πάνω σε ένα δεδομένο ανθρώπινο χαρακτηριστικό, οι επιστήμονες μελετούν τα δίδυμα αδέρφια.
Μελέτες Διδύμων
Για να εκτιμήσουμε το πώς λειτουργούν αυτές οι μελέτες, το πρώτο σημαντικό είναι να κατανοήσουμε ότι υπάρχουν 2 τύποι διδύμων:
- Τα ομοζυγωτικά δίδυμα μοιράζονται το ίδιο DNA και, αν υποτεθεί ότι μεγαλώνουν στο ίδιο σπίτι, θα μοιραστούν επίσης και το ίδιο περιβάλλον.
- Τα διζυγωτικά δίδυμα μοιράζονται το ίδιο περιβάλλον αλλά μόνο το μισό περίπου του DNA τους, όπως ακριβώς και τα μη δίδυμα αδέλφια.
Η πρώτη σημαντική μελέτη διδύμων πάνω στον αυτισμό
Η πρώτη μελέτη διδύμων πάνω στον αυτισμό διεξήχθη το 1977 και περιελάμβανε πληθυσμό από ολόκληρη τη Μεγάλη Βρετανία, παρέχοντας την πρώτη απόδειξη ότι ο αυτισμός μπορεί να είναι γενετικής προέλευσης. Από αυτή την πρωτοποριακή μελέτη, δεκάδες περαιτέρω μελέτες σε διδύμους έχουν επιβεβαιώσει αυτή την αρχική παρατήρηση.
Η δημοσίευση της μελέτης (1977) πάνω σε πανομοιότυπα δίδυμα βοήθησε να καθιερωθεί η σημασία της γενετικής στην ανάπτυξη του αυτισμού. – Εικόνα: SpectrumNews
Η προσπάθεια ταυτοποίησης των Γονιδίων που ευθύνονται για τον Αυτισμό
Μόλις οι επιστήμονες αποδείξουν ότι η αιτία μιας διαταραχής επηρεάζεται από τα γονίδια, το επόμενο βήμα είναι να προσδιορίσουν τα ακριβή γονίδια που εμπλέκονται. (Δεν θα βγει τελικό συμπέρασμα μέχρι να ανακαλυφθούν τα γονίδια που ευθύνονται.)
Ωστόσο, μετά από αρκετές δεκαετίες εντατικής έρευνας, οι επιστήμονες δεν έχουν καταφέρει ακόμα να βρουν ποια γενετική μετάλλαξη εμφανίζεται – από κοινού – στα άτομα με αυτισμό.
Ο Αυτισμός ως πολλές διαφορετικές καταστάσεις
Ήταν αυτά τα ευρήματα (ή καλύτερα η έλλειψη ευρημάτων) που οδήγησαν τους επιστήμονες να σταματήσουν να σκέφτονται τον αυτισμό ως μια κατάσταση με μια μόνη αιτία.
Ξεκίνησαν, λοιπόν, να τον αντιμετωπίζουν ως πολλές διαφορετικές καταστάσεις που παρουσιάζουν σχετικά παρόμοια συμπτώματα συμπεριφοράς.
Λόγω της τεράστιας ποσότητας και της πολυπλοκότητας του γενετικού υλικού στον πυρήνα ενός κυττάρου, είναι δύσκολη η ταυτοποίηση των γενετικών ανωμαλιών που σχετίζονται με τον αυτισμό. – Εικόνα: PMG Biology
Μια πιθανή προοπτική είναι ότι πολλές περιπτώσεις του αυτισμού σχετίζονται με αυτό που ονομάζεται “κοινή γενετική παραλλαγή” (common genetic variation):
Υπάρχουν διαφορές που εντοπίζονται στα γονίδια ατόμων που δεν έχουν αυτισμό και – από μόνες τους – δεν επαρκούν για να οδηγήσουν στη διαταραχή. Όταν όμως εντοπίζονται πολλαπλοί παράγοντες γενετικού κινδύνου στο ίδιο πρόσωπο, τότε – σε συνδυασμό – έχουν μια σημαντική επίδραση στο πώς αναπτύσσεται ο εγκέφαλος.
De novo Μετάλλαξη
Ένα μικρό ποσοστό των περιπτώσεων αυτισμού είναι επίσης πιθανό να προκληθούν από αυτό που είναι γνωστό ως de novo ( “νέα”) μετάλλαξη.
Τι σημαίνει αυτό;
Το έμβρυο που σχηματίζεται περιέχει το DNA από το σπερματοζωάριο και το ωάριο (γαμέτες) των γονέων . Τις περισσότερες φορές οι γαμέτες περιέχουν το DNA του αντίστοιχου γονιού.
Ωστόσο, σε σπάνιες περιπτώσεις, οι γαμέτες μπορεί να περιέχουν γενετικό υλικό που δεν εντοπίζεται στους γονείς. Αυτό συμβαίνει όταν προκαλείται αλλαγή του DNA στον ίδιο το γαμέτη (σπερματοζωάριο/ωάριο).
Υπάρχουν πλέον ισχυρές ενδείξεις ότι ορισμένα άτομα με αυτισμό μπορεί να έχουν κληρονομήσει de novo γενετικές μεταλλάξεις, οι οποίες έχουν επιπτώσεις στην ανάπτυξη του εγκεφάλου.
Σε σπάνιες περιπτώσεις, οι γαμέτες μπορεί να περιέχουν γενετικό υλικό που δεν εντοπίζεται στους γονείς, επειδή η αλλαγή στο DNA προκλήθηκε στους γαμέτες (σπερματοζωάρια, ωάρια). – Εικόνα: Digispot
Περιβαλλοντικά Αίτια…
Περιβαλλοντικά Αίτια
Η άποψη ότι τα περιβαλλοντικά αίτια μπορούν να συμβάλλουν στην εμφάνιση του αυτισμού έχει αναπτυχθεί κατά την τελευταία δεκαετία. Ωστόσο, παρά τις σημαντικές ερευνητικές διαδικασίες, δεν έχει ταυτοποιηθεί κανένας περιβαλλοντικός παράγοντας ως αίτιο του αυτισμού.
Αρκετοί περιβαλλοντικοί παράγοντες κατά τη διάρκεια της προγεννητικής ζωής (εγκυμοσύνη) έχουν συνδεθεί με τον αυτισμό.
Βακτηριακές ή ιογενείς λοιμώξεις στη μητέρα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχουν παρατηρηθεί να αυξάνουν ελαφρώς τον κίνδυνο εμφάνισης αυτισμού στον απόγονο. Αυτό θα μπορούσε να οφείλεται για παράδειγμα στο πέρασμα επιβλαβών οργανισμών από τη μητέρα στο έμβρυο (μέσω του πλακούντα) ή στην ίδια την ανοσολογική απόκριση της μητέρας που θα μπορούσε να είναι επιζήμια για την ανάπτυξη του εγκεφάλου του εμβρύου.
Άλλοι παράγοντες της μητέρας που μπορεί να σχετίζονται με τον αυτισμό περιλαμβάνουν:
- Την ανεπάρκεια φολικού οξέος κατά τη στιγμή της σύλληψης
- Το διαβήτη κύησης
- Τη χρήση ορισμένων αντικαταθλιπτικών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης κ.α.
Ωστόσο, δεν υπάρχουν επαρκή αποδεικτικά στοιχεία για οποιαδήποτε από αυτές τις συσχετίσεις.
Η ηλικία του πατέρα
Η ηλικία του γονιού – και ιδιαιτέρως η μεγαλύτερη ηλικία του πατέρα – πιστεύεται επίσης ότι αυξάνει τον κίνδυνο απόκτησης παιδιού με αυτισμό: Καθώς οι άνδρες γερνούν, ο αριθμός των σπερματοζωαρίων που εμφανίζουν de novo γενετικές μεταλλάξεις αυξάνεται.
Η ηλικία του πατέρα έχει βρεθεί να σχετίζεται με τις πιθανότητες ανάπτυξης αυτισμού στα παιδιά. – Εικόνα: Autism Reading Room
Μερικές από τις de novo μεταλλάξεις θα έχουν ελάχιστη -ή καμία- επίδραση στο μωρό, ωστόσο ορισμένες μεταλλάξεις μπορούν να οδηγήσουν στην ανάπτυξη του εγκεφάλου με διαφορετικό τρόπο.
Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι οι πατέρες που είναι άνω των 50 ετών κατά τη στιγμή της σύλληψης έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να μεταβιβάσουν στο παιδί de novo μεταλλάξεις και μεγαλύτερο κίνδυνο να αποκτήσουν παιδί με αυτισμό.
Γιατί δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι με αυτούς τους παράγοντες κινδύνου αυτισμό;
Είναι πολύ σημαντική η παρατήρηση είναι ότι δεν θα διαγνωστούν όλοι οι άνθρωποι που εκτίθενται στους παράγοντες κινδύνου με αυτισμό. Μια πιθανή εξήγηση για το γεγονός αυτό είναι ένα φαινόμενο που ονομάζεται αλληλεπίδραση γονιδίων-περιβάλλοντος:
Μπορεί, δηλαδή, η γενετική σύνθεση που προκύπτει από τους γονείς να έχει ως αποτέλεσμα ο απόγονος να ανταποκρίνεται διαφορετικά σε κάποιον ή κάποιους περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Μελέτες διδύμων αποκαλύπτουν ενδείξεις για το ρόλο του περιβάλλοντος στον αυτισμό. – Εικόνα: SpectrumNews
Η Ανάπτυξη του Εγκεφάλου
Για μεγάλο χρονικό διάστημα οι επιστήμονες έψαχναν μια σαφή διαφορά στον εγκέφαλο που χαρακτηρίζει τις αυτιστικές συμπεριφορές. Λίγες μελέτες, όμως, κατάφεραν να εντοπίσουν κοινά χαρακτηριστικά του εγκεφάλου σε διαφορετικά άτομα με αυτισμό.
Αυτό μπορεί να αποτελεί περαιτέρω ένδειξη ότι ο αυτισμός έχει πολλές διαφορετικές αιτίες, αλλά μπορεί επίσης να είναι μια αντανάκλαση των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι επιστήμονες κατά τη μελέτη του εγκεφάλου.
Είναι επίσης πιθανό ο αυτισμός να επηρεάζει περισσότερες από μία περιοχές του εγκεφάλου.
Οι πολύπλοκες συμπεριφορές των ατόμων με αυτισμό, οι οποίες περιλαμβάνουν γνωστικές, γλωσσικές και αισθητικές δυσκολίες, καθιστούν δύσκολο να εντοπίσουμε μία μόνο περιοχή του εγκεφάλου που μπορεί να επηρεάζεται.
Ενδείξεις για Προγεννητική Έναρξη
Υπάρχουν ενδείξεις ότι οι διαφορές στην ανάπτυξη του εγκεφάλου μπορεί να αρχίσουν πριν από τη γέννηση σε ορισμένα άτομα με αυτισμό. Αρκετές μελέτες προγεννητικών μετρήσεων έχουν βρει αποδεικτικά στοιχεία που περιλαμβάνουν διαφορές στα πρότυπα ανάπτυξης του εγκεφάλου σε έμβρυα που αργότερα διαγνώστηκαν με αυτισμό.
Άτομα που διαγνώστηκαν με αυτισμό έχουν βρεθεί, επίσης, συχνά να έχουν μεγάλα κεφάλια κατά τη γέννηση ( “μεγαλοκεφαλία”). Τόσο η αρχική έρευνα του Leo Kanner, όσο και άλλες μικρές μελέτες (δεκαετίες του 1990 και του 2000) εντόπισαν έναν συσχετισμό του αυτισμού με το μέγεθος του κεφαλιού, ειδικά κατά τα πρώτα δύο χρόνια της ζωής.
Νέα ευρήματα – Η θεωρία ανατρέπεται
Πρόσφατα, όμως, η άποψη αυτή βρέθηκε υπό αμφισβήτηση, μετά τη δημοσίευση της μεγαλύτερης μελέτης μέχρι τώρα πάνω στο θέμα, η οποία δεν βρήκε καμία συσχέτιση μεταξύ της περιφερειακής ανάπτυξης της κεφαλής και του αυτισμού.
Νέα ευρήματα υποδεικνύουν ότι το μέγεθος του κεφαλιού δεν σχετίζεται με τον αυτισμό. – Εικόνα: The Conversation
Μελέτες που χρησιμοποιούν τεχνικές απεικόνισης του εγκεφάλου έχουν εξετάσει το ενδεχόμενο κάποια μέρη του εγκεφάλου σε άτομα με αυτισμό να διαφέρουν σε μέγεθος, σχήμα ή λειτουργία.
Το μοναδικό εύρημα, όμως, από τις μελέτες αυτές ήταν ότι δεν υπάρχει συνέπεια στην εμφάνιση αυτής της διαφορετικότητας. Δεν παρουσιάζουν όλα τα άτομα με αυτισμό τις ίδιες διαφορές στην ανάπτυξη των εκάστοτε περιοχών του εγκεφάλου και για τα άτομα που παρουσιάζουν τέτοιου είδους ομοιότητες, δεν είναι σαφές το πώς μπορεί το γεγονός αυτό να σχετίζεται με τις αυτιστικές συμπεριφορές τους.
Συνδεσιμότητα των περιοχών του εγκεφάλου
Ένα μεγάλο μέρος των ερευνών αυτών εξέτασε τις συνδέσεις μέσα στον εγκέφαλο των ατόμων με αυτισμό. Η συνδεσιμότητα αποτελεί μέτρο σύγκρισης για το κατά πόσο και πόσο καλά επικοινωνούν δύο περιοχές του εγκεφάλου μεταξύ τους.
Οι επιστήμονες διακρίνουν τις συνδέσεις του εγκεφάλου σε:
- συνδέσεις μικρής εμβέλειας (μεταξύ γειτονικών περιοχών του εγκεφάλου) και
- συνδέσεις μεγάλης εμβέλειας (μεταξύ απομακρυσμένων περιοχών του εγκεφάλου).
Υποσυνδεσιμότητα και Υπερσυνδεσιμότητα στα άτομα με αυτισμό
Μια εξέχουσα θεωρία, που έχει προκύψει από μελέτες απεικόνισης του εγκεφάλου, υποστηρίζει ότι ορισμένα άτομα με αυτισμό μπορεί να παρουσιάζουν υπο-συνδεσιμότητα σε συνδέσεις μεγάλης εμβέλειας, αλλά υπερ-συνδεσιμότητα σε συνδέσεις μικρής εμβέλειας.
Εάν επιβεβαιωθεί η θεωρία αυτή, οι διαφορές αυτές στον εγκέφαλο μπορεί να είναι σε θέση να εξηγήσουν το λόγο που ορισμένα άτομα με αυτισμό έχουν δυσκολίες σε πολύπλοκες εργασίες που απαιτούν την ενσωμάτωση των πληροφοριών από πολλαπλές περιοχές του εγκεφάλου (όπως οι γνωστικές και κοινωνικές ικανότητες), αλλά δεν έχουν δυσκολίες – ή και παρουσιάζουν ενισχυμένες ικανότητες – σε εργασίες που απαιτούν μικρότερο βαθμό ενσωμάτωσης πληροφοριών από διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου (όπως η αισθητηριακή επεξεργασία).
Άλλοι Βιολογικοί Παράγοντες
Υψηλά επίπεδα τεστοστερόνης στη μήτρα
Υπάρχει μία πρωταρχική ένδειξη ότι ορισμένα – αλλά όχι όλα – τα άτομα με αυτισμό εκτίθενται σε υψηλότερα επίπεδα τεστοστερόνης στη μήτρα. Οι υπερβολικά υψηλές συγκεντρώσεις τεστοστερόνης στην κυκλοφορία του αίματος μπορεί να είναι επιβλαβείς και να προκαλέσουν κυτταρικό θάνατο, ιδιαίτερα εντός του εγκεφάλου, ο οποίος είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος στις αλλαγές στα επίπεδα των ορμονών.
Γαστρεντερικά προβλήματα και αυτισμός
Η σχέση μεταξύ των γαστρεντερικών προβλημάτων και του αυτισμού είναι ακόμα μία επιστημονική περιοχή που έχει λάβει μεγάλη προσοχή από τις ερευνητικές ομάδες. Είναι πλέον γνωστό ότι περίπου 30% – 50% των ατόμων με αυτισμό βιώνουν σημαντικά γαστρεντερικά προβλήματα, όπως διάρροια, δυσκοιλιότητα και σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου.
Ο λόγος που συμβαίνει αυτό αποτελεί χρόνια τώρα μυστήριο, ωστόσο, υπάρχουν πλέον εξαιρετικές ενδείξεις που υποδηλώνουν ότι η μικροβιακή σύσταση του εντέρου παίζει σημαντικό ρόλο στην ανθρώπινη ανάπτυξη και είναι απαραίτητη για ένα υγιές ανοσοποιητικό και ενδοκρινικό σύστημα, όπως επίσης και για μια υγιή εγκεφαλική λειτουργία.
Αντιβιοτικά και αυτισμός …
Αντιβιοτικά και αυτισμός
Μερικοί επιστήμονες πιστεύουν ότι μια διαταραχή στην φυσική ισορροπία των «καλών» βακτηρίων του πεπτικού συστήματος μπορεί να αποτελεί ένα πιθανό αίτιο αυτισμού. Τα αντιβιοτικά, για παράδειγμα, χρησιμοποιούνται ευρέως στα βρέφη στις δυτικές κοινωνίες και είναι γνωστό ότι σκοτώνουν “καλά βακτήρια” μαζί με τα “κακά”, για τα οποία συνταγογραφήθηκαν.
Μια διαταραχή στις συγκεντρώσεις των μικροβίων, στα οποία οι άνθρωποι έχουν εξελιχθεί για να βασίζονται, μπορεί να διαταράξει την ανάπτυξη του εγκεφάλου και να οδηγήσει σε αυτισμό. Προς το παρόν, τα στοιχεία που υποδεικνύουν τη συγκεκριμένη πιθανή αιτία αυτισμού δεν είναι ισχυρά, αλλά αναμένεται να πραγματοποιηθεί ουσιαστική έρευνα πάνω στον τομέα μέσα στα επόμενα χρόνια.
Μερικοί επιστήμονες πιστεύουν ότι μια διαταραχή στην φυσική ισορροπία των «καλών» βακτηρίων του πεπτικού συστήματος μπορεί να αποτελεί ένα πιθανό αίτιο αυτισμού. – Εικόνα TheAtlantic
Ο αυτισμός δεν έχει μία και μόνη αιτία
Στη μειοψηφία των περιπτώσεων υπάρχουν σαφείς γενετικές ανωμαλίες που προκαλούν τον αυτισμό. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις (που αποτελούν και την πλειοψηφία) οι γενετικές διαφορές είναι περισσότερο πολύπλοκες και δεν έχουν ανακαλυφθεί ακόμα.
Παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει προς το παρόν καμία απόδειξη για τυχόν περιβαλλοντικές αιτίες, είναι δυνατόν, ακόμα και ασθενείς επιρροές του περιβάλλοντος να είναι σε θέση να επηρεάσουν με διαφορετικό τρόπο τα άτομα, ανάλογα με το γενετικό τους υπόβαθρο, οδηγώντας ορισμένα παιδιά στον αυτισμό. Οι συσχετισμοί αυτοί, επίσης, δεν έχουν εντοπιστεί ακόμα.
Η σημασία της ενημέρωσης
Στην προσπάθεια αναζήτησης των αιτίων και παραγόντων που παίζουν ρόλο στην ανάπτυξη της διαταραχής του αυτισμού και των αυτιστικών συμπεριφορών, η επιστημονική κοινότητα έχει πραγματοποιήσει – και συνεχίζει να πραγματοποιεί – πολυάριθμες έρευνες που οδηγούν σε σημαντικές ανακαλύψεις.
Παρά τις δυσκολίες που προκύπτουν από το περιορισμένο δείγμα που έχουν, συνήθως, οι ερευνητές στα χέρια τους, η τεχνολογική εξέλιξη έχει διευκολύνει τις μελέτες καθώς και τη δυνατότητα επικοινωνίας και σύγκρισης των ευρημάτων μεταξύ πανεπιστημίων.
Δυστυχώς, λόγω της αυξημένης δυσκολίας που χαρακτηρίζει το συγκεκριμένο ζήτημα, είναι αρκετά εύκολη η διάδοση θεωριών και μύθων που, ενώ έχουν καταρριφθεί από την επιστημονική κοινότητα, συνεχίζουν να διαδίδονται μέσω του εργαλείου του διαδικτύου.
Εμείς, από τη μεριά μας, θα παρακαλέσουμε τους αναγνώστες μας, όχι να αποδεχτούν άκριτα τις πληροφορίες που λαμβάνουν (συμπεριλαμβανομένου και του παρόντος άρθρου), αλλά να ερευνήσουν – αν τους ενδιαφέρει – για δικό τους λογαριασμό το ζήτημα και να καταλήξουν στα δικά τους λογικά συμπεράσματα.
Ζούμε στην εποχή της πληροφορίας και πλέον μπορούμε να βρούμε σχεδόν τα πάντα με μια απλή αναζήτηση. Μαζί με αυτήν τη μεγάλη δύναμη και πολυτέλεια που μας παρέχεται, όμως, καλούμαστε να δείξουμε και την αντίστοιχη υπευθυνότητα!
Εικόνα εξωφύλλου: AutismSpeaks
Το άρθρο αποτελεί περίληψη του αρχικού άρθρου του Digispot.gr: “Το μυστήριο του Αυτισμού: Ενδείξεις, αποδείξεις και μύθοι!”
